آداب و رسوم گلستان

نوروز خوانی :
از اوایل اسفند ماه هر سال در اکثریت شهرهای استان ، نوروزخوانان محلی با چوب دستی و کوله پشتی که بر پشت خود می گذاشتند با خواندن اشعار بر وصف نوروز، بهار را نوید می دادند و به در خانه های مردم می رفتند و مردم هم به فراخور توانایی مالی خود، انعامی به نوروزخوانان می دادند. این هدایاعمدتا“ برنج، قند،حتی لباس، روسری و سکه پول بود تمامی افراد محل بر گرد نوروزخوانان می آمدند و ورودشان را به فال نیک می گرفتند .
در واقع « نو بهار » قبل از عید، فراررسیدن عید و بهار را نوید می داد. آنها غالبا“ دو نفر بودند که در کوچه و خیابان به راه می افتادند و جلوی هر خانه ای اشعار می خواندند : « صد سلام، صد علیک، صاحبخانه، سلام علیک، آمده تنه خدم، با عزت و حرمت، فردا روز قیامت، خدا بده رحمت و . . . »
چهارشنبه سوری :
آخرین چهارشنبه ماه سال است که مردم از کوچک تا بزرگ بر روی کوه وپای آتش اشعار «‌زردی من از تو، سرخی تو از من »‌را می خوانند و در اکثریت روستاهای این منطقه در همین هنگام شب کوزه های آب نمک را می شکنند. زیرا معتقد بودند با خرید کوزه نو برکت خانه در سال نو بیشتر می شود .
در این شب برخی از دختران به همراه آینه ای به کوچه می رفتند و سخن اولین فردی را که از کنار او عبور می کرد به عنوان نتیجه اعمال و آرزوهای خود تعبیر می کنند.
قاشق زنی در همین شب انجام می گیرد. پسرها چادر به سر کرده، در دستی قاشق ودر ذستی دیگر ظرفی فلزی همچون کاسه می گرفتند و جلو در خانه ها می رفتند سپس قاشق را برظرف می کوبند و خوردنی طلب می نمایند صاحبخانه در این هنگام به جهت پیروی از سنن غالبا“ شکلات، شیرینی یا قند را به آنها می دهد .
مراسم آق آش :
جشن ۶۳ سالگی که در میان ترکمن ها به ‹‹ آق آش›› (Ag-Ash ـ غذای سفید ) معروف است. از گذشته نسبتا دور در میان آنها متداول بوده است در واقع هر یک از مردان ترکمن که به سن ۶۳ سالگی می رسید به سبب رسیدن  به  سن پیامبر با دعوت از  نزدیکان، آشنایان  و  دوستان جشنی را با پخت  غذای محلی  ‹‹ چگدرمه ›› ( برنج با گوشت ) بر پا می کنند .

موسیقی :
موسیقی سنتی کتولی و ترکمن از عمده ترین و شاخص ترین موسیقی های سنتی استان گلستان به شمار می آید همچنین در این استان موسیقی سنتی مازندرانی ، سیستانی نیز مرسوم و متداول می باشد.
موسیقی سنتی ترکمن:
نوازندگان ترکمن را ‹‹ سازنده ›› ( یعنی آن که ساز می زند ) و خوانندگان را باخشی  (baxshi) می نامند. از آلات موسیقی ترکمن می توان به دو تار ( تامدرا )، کمانچه ( قجق  ـ  qejq ) ، قاووز ( QAVOOZ   )، تویتک( toitek  ) ( نی )، ویدی بوغین ( yedi boqin ـ نی هفت بند ) اشاره کرد اما مهمترین آنان دو تار و کمانچه محسوب می شوند.
موسیقی در ترکمن صحرا از دیر باز به عنوان یک رکن معنوی در زندگی مردم منطقه حضور داشته و عمدتا بوسیله باخشی ها که سند زنده تاریخ این خطه هستند حفظ و اشاعه یافته است.

موسیقی سنتی کتولی :
این موسیقی به لحاظ رایج و متداول بودن آن در میان ساکنین کتولی شهرستان علی آباد بنام موسیقی کتولی معروف است. اساس ساختار آن مبتنی  بر سه مقام آوازی به نام های هرائی، راسته مقام و کله کش است که هر یک از این مقامات در زمان های مختلف  بر حسب ذوق و استعداد هنری خوانندگان و نوازندگان به اشکال مختلفی اجرا شده است که پس از شکل گیری و تثبیت به نام آن هنرمند، خوانده شده است که از جمله آنان می توان به مقام علی محمد صنم، یحیی گالش و حسنخانی اشاره نمود .

 

پوشاک سنتی ترکمن ها :
یکی از عناصر مهم فرهنگ مادی ترکمن ها که پویایی، اصالت و ارزش ذاتی و زیبایی ظاهری خود را در تمامی شرایط زمانی و مکانی حفظ و زنده نگه داشته است، پوشاک می باشد.این پوشاک با زیور آلات سنتی مربوطه که از رنگ های ویژه وزیبایی برخوردار است دارای تنوع و تعدد مطلوبی می باشد که نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می نماید. پوشش آن بر حسب مقتضیات  جغرافیایی، شرایط اجتماعی، اقشار اجتماعی، سن افراد و وضعیت تاهل متفاوت است.
 

پوشاک زنان و مردان ترکمن:
سرپوش زنان :
چاشوcasov: روسری ابریشمی نسبتا ضخیم زنان ترکمن بوده است وبه رنگهای قرمز و سبز با طرح های مربع شکل و خطوط افقی و عمودی در رنگ های متنوع است. این سرپوش امروزه فقط در مراسم عروسی استفاده وبا آن سر و روی عروس را می پوشانند.
سرپوش مردان :
تلپکTeLPeK:کلاهی معمولی که از پوست بره سیاه به نام قره گل تهیه می شود و کم پشم و مجعد می باشد این نوع کلاه دارای شکل نیم دایره است و عمدتا جوانان از آن استفاده می کردند. نوع دیگر آن از پوست گوسفند تهیه می شودو معمولا مردان مسن و به اصطلاح ((یاشولی ها))(yasholi )از آن استفاده می کردند.و به نام های پخور تلپک pokhur – telpek و سلکمه تلپک selkme telpek  نیزمی گویند.

مهمترین شیرینی های محلی ایام عید نوروز در نزد مردم گرگان :
سرغلبیلی، حلوا ماج، کلومبو، قطاب، پادزاری، نون زنجفیلی و رشته به رشته .

کئی پلا  kai pela  : برنج، کدو زرد شیرین، روغن، نمک، فلفل و زردچوبه

اسفناج ته چین : اسفناج، گوشت گوسفند یا مرغ، رب انار، روغن، پیاز، نمک ، فلفل، زردچوبه

مرجی پلا : برنج، گوشت چرخ کرده، عدس، رب گوجه، آب نارنج، نمک، فلفل، زردچوبه

گزنه آش : حبو بات ( نخود، لوبیا، عدس )، برنج، برگ گیاه گزنه، سیر داغ، ترشی آب انار، با قلا خشک، و سپس نمک و فلفل به آن اضافه می کنند.

آش آبغوره : برنج، لپه، سبزی گشنیز و برگ اسفناج یا برگ چغندر ریز شده، پیاز داغ، سیر داغ، نعناع داغ، و سپس به آن نمک، فلفل و زردچوبه به آن اضافه می کنند .

قرتو : در منطقه مینودشت قرلباش ها این غذا ها را بصورت آبگوشت تهیه کرده و کشک به آن اضافه می نمایند.

شیلان : این غذا نیز توسط قزلباش ها تهیه می شود و مخصوص روز عاشورا است . ترکیبات آن عبارت است از گندم، گوشت، برنج و زردچوبه

ال زو ته چین : متداول ترین خوراک محلی مردم حوزه شهرستان علی آباد است که ماده اصلی آن را نوعی گیاهی وحشی که در گویش محلی به آن ‹‹ ال زو ›› ( el zoo )  می گویند، درست می شود.

سیر ته چین : برگ سیر را همراه با روغن تفت می دهند سپس لابلای برنج آبکش شده می گذارند. این غذا عمدتا در فصل زمستان و در میان اهالی منطقه علی آباد کتول رایج است.
زبان :
با توجه به تنوع قومیتی موجود در این استان  زبان و گو یش های متفاوت  رایج و متداول می باشد .
از مهمترین آنها می توان به مازندرانی، ترکمنی، قاجاری، کتولی، سیستانی، بلوچی، شاهرودی، قزاقی، ترکی آذری و قزلباش اشاره کرد .

مذهب :
بر اساس نتایج سر شماری سال ۱۳۷۵ حدود ۸/۹۹ درصد از ساکنین استان مسلمان و بقیه را سایر اقلیت های مذهبی تشکیل می دهند . ترکمن ها، قزاق ها، بلوچ ها، داری مذهب تسنن می باشند .