زنجان

استان زنجان با مساحتی بالغ بر ۲۲۱۶۴ کیلومتر مربع بین ۴۷ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۹۰ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۳۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی از نصف‌النهار گرینویچ، در ناحیه شمال غرب کشور قرار دارد و از طرف شمال به استان اردبیل، از شمال شرق به استان گیلان، از شرق به استان قزوین، از جنوب به استان همدان، از غرب به استان کردستان و آذربایجان غربی و از شمال غرب به استان آذربایجان شرقی محدود است. براساس آخرین تقسیمات کشوری، استان زنجان دارای هفت شهرستان، پانزده بخش، چهارده شهر، چهل و شش دهستان و ۱۲۰۸ آبادی است. از این تعداد ۹۷۶ آبادی دارای سکنه و ۲۳۲ آبادی آن خالی از سکنه است.

بر اساس متون تاریخی و داده‌های باستان‌شناسی، موجودیت شهر زنجان به روزگار ساسانیان باز می‌گردد. آنچه مسلم است از این واژه در متون دوران میانی و کهن ذکری به میان نیامده است و باید شکل اصلی این کلمه یا قالب تغییر یافته آن را در متون دوران متأخر (دوره اسلامی) جستجو کرد. به اعتقاد حمدالهی مستوفی قزوینی ـ مورخ سده هشتم هـ .ق ـ این شهر را «اردشیر بابکان» موسس سلسله ساسانی ساخت و آن را «شهین» به معنای منسوب به شاه نامید. همچنین در کتاب‌های انجمن «آرا» و «آنند راج» آورده شده است:” که زنجان شهری بود بزرگ در میان ری و آذربایجان و وجه تسمیه آن مخفف «زندگان» یعنی اهل کتاب زند است.“ به نظر می‌آید این واژه یعنی «زندیگان» بر اثر تغییر و تحول زبانی در طول زمان به واژه زنگان تغییر یافته و در دوره اسلامی به واژه زنجان تبدیل شد.