هرمزگان

استان هرمزگان در جنوب ایران و در بین مدارهای ۲۵ درجه و۲۴ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه طول شرقی واقع شده است. این استان از شمال و شمال شرقی با استان کرمان از غرب و شمال شرقی با استان کرمان از غرب و شمال غربی با استان های فارس و بوشهر از جنوب شرقی با استان سیستان و بلوچستان و از جنوب باآب های خلیج فارس و دریای عمان همسایه است. این استان دارای ۱۲ شهرستان، ۳۴ بخش،۸۱ دهستان، ۲۶ شهر و ۱۴ جزیره بزرگ مسکونی.

بخش عمده‌ای از مساحت استان هرمزگان را مناطق کوهستانی در بر گرفته‌اند و کوههای این منطقه ادامه رشته کوههای زاگرس اند که به تدریج از شمال شرقی به جنوب شرقی امتداد می‌یابند. ادامه این رشته همراه با کاهش ارتفاع، به تپه ماهورهای آهکی، گچی و شنی منتهی شده و به زمینهای پست ساحلی خلیج فارس و دریای عمان متصل می گردد. این ناحیه پست ساحلی، در اطراف تنگه هرمز وسعت بیشتری یافته، و شرایط مساعدی برای کشاورزی و صیفی به وجود آورده‌است. با توجه به مشخصات اقلیمی و استقرار استان هرمزگان در منطقه فوق حاره‌ای، گرمی هوا مهم‌ترین پدیده مشهود اقلیمی آن است. استان هرمزگان از مناطق گرم و خشک ایران است و اقلیم آن تحت تأثیر آب و هوای نیمه بیابانی و بیابانی قرار دارد. هوای نوار ساحلی در تابستانها بسیار گرم و مرطوب است و گاهی نیز دمای آن از ۵۲ درجه سانتیگراد تجاوز می‌کند.

مرکز استان هرمزگان شهر تاریخی بندرعباس می باشد که امروزه یکی از ۲۰ شهر بزرگ ایران و مرکز فعالیتهای مهم اقتصادی و تجاری کشور محسوب می گردد. بندرعباس به عنوان بزرگترین مبادی ورودی و خروجی کشور نقش بسیار ارزنده ای در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که بنادر مهم آبادان و خرمشهر مورد تعدی دشمن قرار گرفته بودند، در زمینه نیازهای وارداتی کشور ایفا نمود. این شهر در فصل مشترک خلیج فارس و دریای عمان روبروی جزایر قشم، هرمز و لارک در فاصله نزدیک تنگه استراتژیک هرمز واقع شده و دارای ظرفیت های درخور توجهی از نظر تاسیسات پیشرفته خدماتی، زیربنایی و اقتصادی می باشد استان هرمزگان یکی از استانهای کشور جمهوری اسلامی ایران است که در جنوب آن، بین مختصات جغرافیایی ۲۵ درجه و ۲۴ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۴۱ دقیقه تا ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. این استان حدود ۶۸ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد که از این نظر هشتمین استان کشور می باشد. هرمزگان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استان های فارس و بوشهر از شرق با سیستان و بلوچستان همسایه بوده و جنوب آن را آبهای گرم خلیج فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفته است.

طبق سرشماری سال۱۳۸۵:جمعیت  ۱۴۰۳۶۷۴ نفر
مرکز استان: شهر بندر عباس ( جمعیت ۳۷۹۳۰۱ نفر)

شهرستانها و جزایر استان هرمزگان عبارتند از:

بندرعباس، بندر لنگه، بندرخمیر، حاجی آباد، میناب، جاسک، رودان، گاوبندی، بستک، جزیره قشم، جزیره کیش، جزیره ابوموسی، جزیره لاوان، جزیره هندورابی، جزیره شتور، جزیره لارک، جزیره هرمز، جزیره هنگام، جزیره سیری، جزیره تنب بزرگ، جزیره تنب کوچک، جزیره فارور و جزیره فاروران.

جغرافیای تاریخی استان هرمزگان با تاریخ و جغرافیای خلیج‌فارس در هم آمیخته است. تا قرن چهارم پیش از میلاد، مدارک پراکنده‌ای بر پایه نوشتارهای تاریخ‌نگاری یونانی درباره خلیج‌فارس وجود دارد. ظاهراً در دوران بسیار کهن، اقوامی در سواحل غربی خلیج‌ فارس و دشت‌های جنوبی و غربی ایران می‌زیسته‌اند. شواهدی نیز مبنی بر پیدایش و توسعه دریانوردی در آن دوران وجود دارد. از جمله می‌توان به دریانوردی بابلیان در قرن هفتم پیش از میلاد، در خلیج‌فارس اشاره کرد. نخستین مدرک قطعی در خصوص دریانوردی در خلیج‌فارس،‌ به زمان نئار خورس یا “نئارک، دریاسالار اسکندر مقدونی، مربوط است. در سال‌های هفتصد و پنجاه الی ششصد و شصت و یک میلادی، منطقه خلیج‌فارس جزو قلمرو خلافت اموی و سپس جزو قلمرو خلافت عباسی (در سال‌های هزار و دویست و هشتاد و پنج الی هفتصد و پنجاه میلادی) بوده است. از اواخر قرن هشتم میلادی که دوران شکوفایی خلافت عباسی بود، داد و ستدهای دریایی رونق بسزایی یافت. در سال هزار و سیصد میلادی سیف‌الدین پادشاه بومی بندر هرمز از ترس حمله مغول‌ها، بندر هرمز را ترک و به جزیره هرمز (جردم) عزیمت کرد و در آنجا شهر دیگری بنا نهاد. در سال ۱۴۵۳ میلادی هنگامی که قسطنطنیه به دست سلطان محمد فاتح سقوط کرد، ارتباط زمینی اروپاییان با آسیا گسسته شد. در سال ۱۴۹۷ میلادی، برای اولین بار استعمارگران غربی به فرمانروایی “واسکو دوگاما” در بنادر خلیج‌فارس پیاده شدند. در سال ۱۵۰۶ میلادی پرتغالی‌ها به عنوان محافظت از منافع پرتغال در برابر تجار مصری و ونیزی، به رهبری “آلفونسو آلبوکرک” با هفت‌کشتی جنگی جزیره هرمز را محاصره نمودند. بندر هرمز در این زمان،‌ کلید تجاری خلیج‌ فارس محسوب می‌شد.

استان هرمزگان، از دیر باز محل نخستین اجتماع ها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستین حکومت های با فرهنگ، در کرانه های آن به وجود آمده است. در کرانه ها و جزیره های هرمزگان، عرب ها، لرها، پارس ها، بلوچ ها، ترک ها و تیره های آمیخته به سر می برند، که در اثر آمیختن، نژاد ویژه ای را به وجود آورده اند ، که در شهرستان میناب، به مینابی، . . . سرشناس شده اند. ساکنان محلی بعضی از بندرها و جزیره های استان هرمزگان، عرب زبان هستند که از دیگر نقاط ایران به این منطقه مهاجرت کرده اند. اینان فرزند عرب زبانان محلی مستقر در ایران می باشند، که ویژگی های جسمانی آنان با عرب ها همسانی ندارد و ایرانی شده اند. لرها، در کرانه های شمالی دریای پارس، از جمله استان هرمزگان به طور پراکنده زندگی می کنند. لرها با لهجه شیرین لری که گونه ای از زبان پهلوی پیشین است، سخن می گویند. شماری از دانشمندان مردم شناس بر این باورند، که گونه ایرانی ناب، تنها در دو منطقه یافت می شوند: یکی در میان مردم فارس و ساکنان شمال خاوری خلیج فارس، و دیگری در میان لرها یا کوه نشینان باختر ایران. مردم بندرعباس و برخی از نواحی استان هرمزگان، آمیخته ای از فارس، بلوچ، عرب و سیاه هستند، که« بندری» یا« عباسی» نامیده می شوند. لاری ها، که در شهرستان لار استان فارس، بندرها و جزیره های ایرانی دریای پارس، از جمله هرمزگان و سرزمین های جنوبی دریای پارس زندگی می کنند، از نجیب ترین تیره های نژاد آریایی به شمار می روند. چنان که هنوز هم با زبان بی آلایش و شیرین پارسی و لهجه دری سخن می گویند. بلوچ ها، در کرانه های دریای مکران، خلیج فارس، جزیره ها و بندرهای ایران، از جمله استان هرمزگان زندگی می کنند. نام این تیره در آثار فارسی «بلوچ» و در آثار عربی «بلوص» نگاشته شده است. مکرانی ها یا مکی ها، بیش تر در ناحیه مکران استان سیستان و بلوچستان و کرانه های دریای پارس، از جمله استان هرمزگان، به ویژه ناحیه جاسک زندگی می کنند و آمیخته ای از نژاد هندو، آسوری، افغان و سیاه پوست هستند.