جزیره کیش یکی از جزیره‌های خلیج فارس و از تابع‌های بخش کیش، شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان و از جای‌های دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. در گذشته این جزیره را به نام « قیس » می‌خواندند. شکل این جزیره بیضوی مانند است و در ۱۲ کیلومتری کرانه شیبکوه جای گرفته است. این جزیره یک میلیون تن گردشگر را سالانه به خود جذب می‌کند.

از آنچه در کتب تاریخی نقل شده است بر می‌آید که از زمان هخامنشیان و سپس اشکانیان و ساسانیان، جزیره کیش تحت تسلط ایران بوده و با گسترش اسلام، این جزیره بدست خلفای اموی افتاده است. این وضع تا سال ۲۴۹ هجری قمری ادامه یافت. در این سال یکی از ایرانیان اهل ری بر خلیفه خروج نمود و تمامی جزایر خلیج فارس و بحرین منجمله کیش را مسخر خود ساخت.

حاکمیت معنوی ایرانیان بر کیش از ره‌نامه‌های نگاشته توسط ایشان به زبان پهلوی کاملا مشهود است. از دوران حکومت آل‌بویه کیش مجددا به حکومت ایرانی بازگشت و بعدها در زمان سلجوقیان و اتابکان فارس و سپس ملوک هرمز و آل‌مظفر و تیموریان، این وضع ادامه یافت.

در دوره سلجوقیان، کیش به بزرگترین مرکز تجاری خلیج فارس تبدیل شد. در همین دوران، قیاصره در کیش به قدرت رسیدند. ایشان که در ابتدا بسیار فقیر بودند، با دزدی دریایی پایه‌های اقتصادی حکومت خود را مستحکم نمودند.

حاکمان قیاصره که بر این جزیره حکمران بودند از نسل شخصی هستند به نام «قیس» این شخص از شهر سیراف که در منطقهٔ «بنی خالد النصوری» قرار دارد آمده بودند. آخرین حاکم جزیرهٔ کیش یا (قیس) که از نژاد قیاصره بوده‌اند: ملک سلطان بن ملک قوام‌الدین بن ملک تاج‌الدین بن ملک‌شاه بن قیس بن ملک جمشید. ایشان به دست سیف‌الدین ابونصر علی بن کیقباد حاکم جزیرهٔ «هرمود» به امر اتابک ابوبکر در تاریخ ۱۲ جمادی‌الثانی از سال ۶۲۶ هجری قمری (سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۶۰۸) به قتل رسید، و با کشته شدن ملک‌سلطان آخرین حاکم کیش، حکم سلالهٔ قیاصره بر کیش برای همیشه پایان یافت.

در دوران طلایی کیش، مورخان زیادی راجع به آن اظهار نظر نموده‌اند. ابن خرداد، ابن بطوطه و یاقوت حموی یا به کیش سفر نموده و یا در باب بزرگی آن سخنوری کرده‌اند. سعدی، در آثار خود دوجا از جزیره کیش و سفر به آن در این دوران یاد می‌کند.

زکریا بن محمد بن محمود قزوینی در آثار البلاد و اخبار العباد می‌نویسد:«قیس جزیره‌ایست در دریای فارس و دورش چهار فرسخ است و آبادانی دارد. شهری در کمال حسن و لطافت در آنجا بنا شده است و کشتیهای هندیان به آن جزیره درآیند و تجارتگاه اهل هند و عجم و عرب است. آب چاه آشامند و حوض‌ها و آب‌انبارها ساخته‌اند.»

از سال ۹۱۲ تا ۱۰۳۱ این جزیره نیز مانند جزیره هرمز به دست پرتغالی‌ها افتاد و سرانجام در این سال، امامقلی‌خان، ارتشبد شاه عباس موفق به فتح خلیج فارس و بحرین و همه جزایر آن شد. و از آن پس کیش یکی از جزایر ایرانی خلیج فارس شناخته می‌شود.

تا سالهای آغازین حکومت محمدرضا پهلوی، کیش مرکز صید ماهی و مرکز تجارت مروارید خلیج فارس بوده است. با ورود مروارید ژاپن به بازار، به تدریج از اهمیت مروارید کیش کاسته شده و کیش نیز اهمیت خود را از دست داد.

در سال ۱۳۴۹ هیاتی آمریکایی-ایرانی جزیره را مورد بازدید قرارداد و با توجه به ویژگی‌های طبیعی، سواحل زیبای مرجانی و آب‌های زلال اطراف آن، به عنوان مرکز توریستی بین‌المللی انتخاب شد.

کاخ شاه، هتل کیش، فرودگاه و کازینو، اولین بناهای مدرن کیش محسوب می‌گردند. تا هنگام پیروزی انقلاب اسلامی ایران، کیش مرکز تفریح شاه و دوستانش محسوب می‌شد.

جزیره کیش در سال ۱۳۶۱ به عنوان نخستین منطقه آزاد اقتصادی کشور برگزیده شد. امروزه اقتصاد کیش برپایه گردشگری و تجارت استوار است.

جزیرهٔ کیش جزیره‌ای بیضی شکل با محیط ۴۴ کیلومتر می‌باشد و با طولی در حدود ۱۵٫۴۵ کیلومتر و عرضی حدود ۷٫۵ کیلومتر، مساحتی معادل ۹۰ کیلومتر مربع دارد.ارتفاع بلندترین منقطه این جزیره حدود ۳۵ متر از سطح دریا می‌باشد. همچنین جزیرهٔ کیش فاقد رودخانه دائمی بوده و تعداد زیادی منابع آب شیرین زیرزمینی دارد.

مسافت بین کیش تا تهران از راه هوایی ۱۰۵۲ کیلومتر، تا بوشهر از راه دریایی ۶۷۵ کیلومتر، تا بندر عباس ۲۵۰ کیلومتر، تا بندر لنگه ۹۰ کیلومتر و تا جزیره هندورابی ۲۸ کیلومتر است.همچنین نزدیکترین بندر ایران به جزیرهٔ کیش، بندر چارک می‌باشد که با این جزیره ۱۸ کیلومتر فاصله دارد.

آب و هوای کیش گرم و مرطوب بوده و میانگین دمای سالانه جزیره ۲۶/۶ درجه سانتیگراد می‌باشد.

از پوشش‌های گیاهی جزیرهٔ کیش می‌توان به باغ‌های نخل خرما، درختان بومی کهور ایرانی و کنار و درختان غیر بومی مانند کهور پاکستانی (سمر)، اکالیپتوس، آکاسیا، کنوکارپوس و ابریشم اشاره کرد.در سالهای گذشته این جزیره، مرکز تاکستان‌های معروفی بوده است و همچنین از زمان حضور پرتغالیها در کیش، این جزیره یکی از مراکز رشد درخت کمیاب لور می‌باشد.

لباس محلی مردان دشداشه همراه با عرقچین است و مهمترین اعیاد مردم کیش، عید قربان و عید غدیر می‌باشند. ساز اصلی محلی نوعی طبل است. شغل سنتی بومیان، ماهیگیری، دامداری، دریانوردی و تجارت است و مردم کیش در گذشته به صید مروارید نیز می‌پرداخته‌اند. غذاهای محلی کیش شامل انواع «قلیه»، «مضروبه»، «هریسه» و «مچبوس» است که اغلب با ماهی تهیه می‌شوند.بومیان جزیره از نژادهای دراویدی، نوردیک، سامی و سیاهپوست بوده و به زبانهای فارسی و عربی تکلم می‌کنند.

ضرب‌المثل‌های مردم کیش با جزایر اطراف متفاوت است. «پخت نانت را به نانوا واگذارکن، حتی اگر نیمی از آن را به عنوان مزدش بردارد» و «اسراف نکن! حتی اگر آب دریا بر می‌داری».

جمعیت جزیره کیش، بر پایه‌ی سرشماری همگانی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با ۲۰٬۶۶۷ نفر بوده‌است که عمدتا در شهر کیش ساکن هستند.

به شهروندان جزیره کیش، کیشوند گویند.

از جاذبه‌های تاریخی کیش می‌توان به حریره، پایاب و کاریز اشاره کرد.

حریره، نام شهر ویرانه‌ای است خالی از سکنه و مربوط به دوران قیاصره که نام آن از نام بانویی که ملکه شهر بوده برگرفته شده است.هم‌اکنون بخشی از شهر که عمارت کاخ بانوی حریره بوده مرمت شده است. مهمترین ابنیه کشف شده در این مجموعه عمارت اعیانی، حمام، آب‌انبار، قنات و بقایای مسجد جامع حریره می‌باشند.

جزیره کیش به دلیل ماهیت گردشگری خود، طی سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر آثار تاریخی که مورد توجه گردشگران است، پارک‌های ساحلی و تفریحی مانند پارک هنر، ساحل مرجانی، سواحل ماسه‌ای-مرجانی، باغ وحش، آکواریوم، باغ پرندگان، دلفیناریوم، کشتی‌های تفریحی و همچنین کشتی به گل نشسته یونانی از دیگر دیدنی‌های کیش می‌باشند.

پلاژهای بانوان و آقایان، امکانات سوارکاری، پیست ۷۰ کیلومتری دوچرخه‌سواری، کارتینگ، باگی، غواصی، جت‌اسکی و اسکی روی آب نیز از دیگر امکانات گردشگری جزیره کیش است.

از دیگر جاذبه‌های گردشگری منطقه می‌توان به نبود هرگونه چراغ قرمز راهنمایی و رانندگی در خیابانها و جاده‌های کیش و همچنین وجود بزرگترین پرچم ایران در این جزیره اشاره کرد.

جزیره کیش دارای بیش از ۸۲۰۰ تخت اقامتی است که بیشترین تراکم امکانات اقامتی در ایران را داراست. جزیره کیش سالانه پذیرای بیش از یک میلیون نفر گردشگر خارجی و داخلی است. عدم نیاز به اخذ ویزای ورود برای کلیه اتباع خارجی، یکی از دلایل اقبال گردشگران خارجی است. همچنین موقعیت منطقه آزاد اقتصادی این جزیره باعث شده تا مراکز خرید این جزیره به یکی از جاذبه‌های گردشگری کیش تبدیل شود.

جزیره کیش دارای دانشگاه‌هایی است که اکثراً به دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران وابسته‌اند. این دانشگاه‌ها اکنون دوره‌های بین الملی کارشناسی و کارشناسی ارشد را در رشته‌هایی مانند IT، MBA و مهندسی برق والکترونیک را با همکاری دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه چند رسانه‌ای مالزی و دانشگاه موناش (Monash) استرالیا برگزار می‌کند. مجتمع های خرید مانندبازار مرکز تجاری، بازار مرجان، بازار مروارید، بازار پانیذ، بازار پردیس ۱بازار پردیس ۲، بازار مریم و…از مراکز خرید کیش می باشد.

شهرهای خواهرخوانده

دبی, امارات متحده عربی

لانکاوی, مالزی