شهرستان های مرکزی

استان مرکزی دارای هشت شهرستان، پانزده بخش، نوزده شهر، شصت دهستان است. شهرستان‌های این استان عبارتند از: اراک، آشتیان، تفرش، خمین، ساوه، شازند، محلات و دلیجان.

 اراک:شهرستان اراک از شمال به شهرستان تفرش، از غرب به شهرستان‌های همدان و ملایر، از شرق به شهرستان محلات و از جنوب به شهرستان‌های خمین و شازند محدود است. شهرستان اراک به مرکزیت شهر اراک دارای چهار نقطه شهری به نام‌های «اراک»، «سنجان»، «کمیجان» و «خنداب» است.  مساحت شهرستان اراک حدود ۷۱۷۸ کیلومتر مربع است و ۲۴/۴ درصد از کل مساحت استان را تشکیل می‌دهد. بعد از شهرستان ساوه این شهرستان بزرگ‌ترین شهرستان استان است. شهرستان اراک با تخصیص ۵۶/۳ درصد از کل جمعیت استان،‌ بزرگ‌ترین  قطب جمعیتی استان است.

مراکز دیدنی: آتشکده مزدقان، امامزاده ابراهیم،‌ امامزاده حسن، امامزاده حوا خاتون، امامزاده حسین، امامزاده عبدالله، کودرز، امامزاده محمد بن موسی بن جعفر(ع)، امامزاده محمد عابد، امامزاده هفتاد و دو تن، بنای تاریخی پیرمراد، بنای تاریخی حمام چهار فصل، بنای تاریخی کاروانسرای پارک طبیعت شهید با هنر، پارک و شهربانی لاله، دریاچه قاسم‌آباد، شکارگاه چرّا، شکارگاه هفتاد قله،- شهر زیرزمینی زلف‌آباد، غار سفیدخانی، غار وفس، مجموعه تاریخی بازار اراک، مدرسه سپهداری، مقبره آقا نورالدین، غار قلعه جوق، غارهای انجدان، غار آسیلی، غار طاقچه، غار گیوه‌کش

 آشتیان: شهرستان آشتیان در مرکز استان مرکزی و در شمال شهرستان اراک قرار دارد و مرکز آن شهر آشتیان است. ارتفاع این شهر از  سطح دریا ۱۷۹۱ متر است و با مرکز استان (شهرستان اراک) هشتاد و پنج کیلومتر فاصله دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان‌ تفرش و استان قم و از جنوب به شهرستان‌های اراک و محلات محدود است. شهرستان آشتیان با ۱۳۴۸ کیلومتر مربع مساحت کوچک‌ترین شهرستان استان مرکزی است. این شهرستان دارای یک شهر، یک بخش و سه دهستان است.

مراکز دیدنی: آتشکده فراجان و فراهان، آب انبار آشتیان، آب انبار گرکان، امامزاده اسماعیل، امامزاده عبدالله، امامزاده فاطمه صغری، امامزاده محسن، علی نقی بیگ، قلعه علی نقی بیگ، امامزاده قاسم، منزل استاد دکتر قریب، امامزاده سیاوشان  

 

 

تفرش:این شهرستان در شمال شهرستان آشتیان و جنوب غربی شهرستان ساوه واقع شده و مرکز آن شهر تفرش است. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۹۰۰ متر است و تا مرکز استان ۹۰ کیلومتر فاصله دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان ساوه، از غرب و جنوب به شهرستان اراک و از شرق به استان قم محدود است و حدود ۲۷۹۲ کیلومتر مربع مساحت دارد. این شهرستان دارای دو شهر، دو بخش و شش دهستان است.

مراکز دیدنی: مسجد جامع ششنا، امامزاده حسین، آرامگاه پروفسور حسابی، آب معدنی چشمه گاو، غار پستان، غار دربر چشمه

 خمین: شهرستان خمین جنوبی‌ترین شهرستان استان مرکزی محسوب می‌شود و از شمال به شهرستان‌های اراک و سربند، از شرق به شهرستان محلات، از جنوب به شهرستان گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به شهرستان الیگودرز (استان لرستان) محدود است. وسعت این شهرستان ۲۲۶۷ کیلومتر مربع است و مرکز آن شهر خمین با ارتفاع ۱۸۰۰ متر از سطح دریا است و حدود شصت کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد. شهرستان خمین دارای یک شهر، دو بخش و هفت دهستان است.

 مراکز دیدنی: مجموعه تاریخی بیت امام (ره)، امامزاده ابوطالب، امامزاده اسماعیل، رودخانه خمین، امامزاده عبدالله بن علی (ع)

شازند: شهرستان شازند با مرکزیت شهر شازند در جنوب غربی استان مرکزی واقع است و ۲۸۲۷ کیلومتر مربع وسعت دارد. این شهرستان از شمال شرق به شهرستان اراک، از جنوب و جنوب غرب به شهرستان بروجرد (استان لرستان) و از غرب به شهرستان ملایر (استان همدان) محدود است. شهر شازند در ارتفاع ۱۹۲۰ متری از سطح دریا واقع است و با مرکز استان سی و سه کیلومتر فاصله دارد. این شهرستان دارای دو شهر به نام‌های «شازند» و «آستانه»، دو بخش و هفت دهستان است.

مراکز دیدنی: امامزاده سهل ابن علی (ع)، امامزاده محمد حنیفه، تپه باستانی گل زرد، تپه باستانی گل تپه، تپه و آثار باستانی سرسختی و پاگل، چشمه عمارت، چشمه کیخسرو، غار کیخسرو (شازند)، غار سوله خونزا

دلیجان: شهرستان دلیجان با مرکزیت شهر دلیجان در منتهی‌الیه جنوب شرق استان مرکزی قرار دارد. این شهرستان از شمال به استان قم، از جنوب به شهرستان شاهین‌ شهر (استان اصفهان)، از شرق به شهرستان کاشان و از غرب به شهرستان محلات محدود است. این شهرستان با ۲۱۴۱ کیلومتر مربع مساحت در ارتفاع ۱۵۳۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است و فاصله آن تا مرکز استان ۱۲۵ کیلومتر است. شهرستان دلیجان دارای دو شهر به نام‌های «دلیجان» و «نراق»، یک بخش و چهار دهستان است.

مراکز دیدنی: کاروانسرای شاه عباسی، قلعه گبری، کوره آجرپزی، قلعه کیخسرو، میل نراق، درخت علی زینل، سد زمان سلجوقیان، زیارتگاه بابا پیر، مسجد جامع، قلعه ورکانی‌ها، میدان قلعه آجری، بازار شمس‌السلطنه در نراق، مسجد جامع نراق

ساوه: این شهرستان با مساحت ۸۸۵۵ کیلومتر مربع ـ معادل سی درصد مساحت کل استان مرکزی را تشکیل می دهد. در شمال استان قرار دارد و وسیع‌ترین شهرستان به شمار می‌رود. این شهرستان از شمال و شمال غرب به شهرستان کرج و استان قزوین، از شمال شرق به شهرستان شهریار، از جنوب به تفرش، از جنوب شرق به استان قم و از غرب به استان همدان محدود است. این شهرستان با مرکزیت شهر ساوه، در ارتفاع ۹۹۵ متری از سطح دریا قرار گرفته است و با مرکز استان ۱۵۲ کیلومتر فاصله دارد. شهرستان ساوه دارای پنج شهر به نام‌های «ساوه»، «زوایه»، «غرق‌آباد»، «مأمونیه» و «نوبران»، چهار بخش و دوازده دهستان است.

مراکز دیدنی:مسجد جامع، مناره مسجد جامع، قله تاریخی الویر، تپه الویر، قلعه الویر، قلعه گبری، قلعه آردمین، بنای مسجد انقلاب (قرمز)، کاروانسرای باغ شیخ، پل تاریخی سرحده، امامزاده سید اسحاق، سر ساوه (الغدیر)، غار کوه ساوه (شاپسند)، مناره مسجد سرخ، مسجد بازار ساوه، آب انبار مسجد جامع، تپه‌های باستانی در مأمونیه، امامزاده پنج تن در بدچال، مجموعه تپه باستانی آوه

محلات: شهرستان محلات با ۲۰۹۷ کیلومتر مربع در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و از شمال به استان قم و شهرستان آشتیان، از شمال شرق به شهرستان دلیجان، از جنوب به شهرستان‌های خمین و گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به شهرستان اراک محدود است. مرکز آن شهر محلات، در ارتفاع ۱۷۸۰ متری از سطح دریا قرار دارد و فاصله آن با مرکز استان  ۱۱۵ کیلومتر است.این شهرستان دارای دو شهر به نام‌های «محلات» و «نیمور»، یک بخش و دو دهستان است.

مراکز دیدنی: بنای باستانی خورهه، آتشکده آتشکوه، مسجد جامع محلات، امامزاده فضل و یحیی، امامزاده عبدالله، قلعه جمشیدی، قلعه آقاخان محلاتی، چشمه آبگرم محلات، چشمه و پارک سرچشمه محلات