صنایع دستی فارس

 تولید انواعی از صنایع دستی در مناطق عشایری و روستایی و نیز در شهرهای استان فارس رواج دارد. بیشترین تعداد صنعتگران دستی در گروه بافته های داری – قالی، گلیم و گبه – قرار دارد . پس از آن باید از خاتم – خاتم سازی و خاتم کاری و پس از آن معرق چوب، منبت کاری چوب، ریزه کاری، نقاشی روی چوب سفال و سرامیک سازی، کاشی معرق کاشی هفت رنگ و نقاشی روی سفال یاد کرد. از رشته های رایج در استان فارس طراحی و نگارگری ( نگارگری، گل و مرغ سازی، تذهیب و تشعیر ) است. رنگرزی گیاهی و استفاده از مواد ملونه طبیعی در رنگرزی خامه و ابریشم نیز کاری پررونق در استان فارس است. در زمینه فلز کاری و هنرهای مرتبط با فلز نیز استان فارس از سابقه طولانی برخوردار و آثار نقره کاری و قلمزنی روی نقره آن شاخص است. سایر رشته های صنایع دستی رایج در این استان عبارتند از : دوخت لباسهای محلی عروسک سازی، در پیکر تراشی، نمدمالی، سراجی، رودوزی های سنتی، بافتنی ها، نقشه کشی فرش و گچ گلیم.

 

 

 گلیم : در استان فارس بخش عمده ای از تولید گلیم توسط زنان و دختران عشایر ساکن و کوچ رو قشقایی انجام می شود. برای بافت گلیم معمولاً از نقشه استفاده نمی کنند نقشه ها ذهنی هستند و معمولاً از طرح هایی استفاده می شود که از نسل های گذشته به حال انتقال یافته و تغییرات جزیی در همان چهارچوب آداب و رسوم موجود در منطقه است.

قالی : هنر و صنعت بافندگی فارس در وهله نخست، هنری عشایری و در وهله دوم هنری روستایی است که وابستگی به عشایر دارد . عشایر فارس بویژه قشقائی ها و ایل خمسه بیش از دیگر عشایر به این هنر اشتغال دارند و روستائیان که در مسیر این ایل ها زندگی می کنند نیز به کار تولید قالی و سایر دستبافت ها مبادرت می کنند.

گبه : گبه نوعی قالی گره بافته است با پرزهایی بلند که حداقل یک سانتی متر و پودهای متعدد (بین سه تا هشت پود در هر ردیف) و معمولاً درشت بافت است . این بافته معمولاً در ایلات و عشایر جنبه خود مصرفی دارد . در گبه های قشقایی برخلاف گبه های سایر نواحی ایران که خودرنگ است، بافنده از رنگ ها و نقش های متفاوتی استفاده می کند.

جاجیم : از بافته های عشایر قشقایی جاجیم است که برای پوشاندن رختخواب و اثاثیه درون چادر استفاده می شود از این رو به آن «پوشن» نیز می گویند.

 

رنگرزی سنتی : در شیراز و برخی دیگر از شهرهای استان فارس، کارگاههای متعدد رنگرزی با مواد ملونه طبیعی ( گیاهی ) وجود دارد که در این کارگاهها با بهره گیری از مواد رنگزایی همچون نیل، اسپرک، خوشک، روناس و استفاده از دندانه هایی نظیر زاج سفید، زاج سیاه و زاج سبز، اقدام به رنگرزی خامه و ابریشم می کنند.

رند : رند، نوعی گلیم بسیار ریز بافت و ظریف منطقه فارس است که به آن سوزنی هم می گویند.

خاتم سازی : نام شیراز با خاتم توام بوده و نام خاتم، شیراز را به ذهن و خاطر می آورد . چرا که از دوره صفویه به این سو، شهر شیراز به عنوان خواستگاه هنر خاتم سازی، مهمترین مرکز خاتم سازی ایران بوده و هست و شاخص ترین خاتم سازان شیرازی چون صنیع خاتم، گلریز خاتمی، حکیم الهی و … همواره سهم شایسته ای هم در تولید و عرضه آثار ممتاز خاتم و هم در تربیت نیروی انسانی و خاتم سازان جدید داشته اند. خاتم شیراز به واسطه کیفیت مناسب و طرحهای اصیل و مواد اولیه مرغوب، از جایگاه مناسبی در خاتم سازی ایران برخوردار است.

منبت کاری : در استان فارس و بویژه در شهر آباده، منبت کاری شهرتی دیرینه دارد و در این شهر زیباترین آثار منبت چوب به صورت جعبه ها، صفحات شطرنج، مبلمان، میز و … عرضه می شود. ضمن آنکه منبت کاری در شهر شیراز هم از رونق خوبی برخوردار است.

ساخت و قلمزنی نقره : شهر شیراز به واسطه آثار تهیه شده از نقره و نیز قلمزنی های شاخص انجام شده بر روی نقره که با طرح های زیبایی از تخت جمشید مشخص می شود و به صورت گیره های استکان و لیوان، سینی و ظروف دیگر عرضه شده است.

حصیر بافی : بوریا بافی و سبد بافی در استان فارس رواج دارد . بهترین نوع بوریا متعلق به شهر کازرون است . سبد بافی قشقایی ها از لحاظ شکل و نقش بسیار جالب است.

سفالگری : در فارس انواع ظروف سفالی ساده و لعابدار و انواع کاشی های هنری تولید می شود.