پیشینه تاریخی اصفهان

اصفهان یکی از شهرهای مبنایی برای کشور ایران در طول تاریخ بوده و هست این شهر از معدود مراکز باستانشناسی ارزشمند جهانی و بسیاری از آثار باستانی آن در لیست آثار بشری به ثبت رسیده است اگر از تاریخ این شهر سخن به میان آید سرگذشت آن تا اعماق اساطیر و افسانه ها ریشه دارد تاریخ این شهر از یک سو به سلیمان و نوح متصل و از سوی دیگر پایگاه نهضت کاوه آهنگر بر علیه ضحاک خونخوار معرفی می گردد.

دائره المعارف باستانی تاریخ اصفهان را از قرن سوم پیش از میلاد مسیح ذکر کرده است ولی دکتر لطف الله هنرفر در مقدمه کتاب آشنایی با شهر تاریخی اصفهان نوشته است موجودیت تاریخی این شهر به هزاره سوم قبل از میلاد هم می رسد .

در هر حال نام اصفهان در ابتدا انزان بوده و سپس به گابیان یا گی تبدیل شده است در دوران عیلامیان شعبه ای از مادها به سوی اصفهان رهسپار شدند وبا توجه به این که اصفهان تحت تسلط عیلامیان قرار داشت از پیشرفت آنها جلوگیری به عمل آمد.

در این دوران جاده تجارتی که خلیج فارس را به ناحیه اصفهان مربوط می ساخت به این شهر اهمیت خاصی می بخشید یاقوت حموی اصفهان را سواران نامیده که مشتق از واژه های اسپهان و سپاه است احتمالا وجه تسمیه این شهر به دلیل وجود پادگان نظامی در آن بوده است .

اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی اصفهان را به تصرف خود درآورد این شهر که محل فرمانروایی یکی از هفت خاندان بزرگ بود با ظهور اسلام در زمان خلیفه دوم به تصرف مسلمانان درآمد و پس از این که اصفهان اسلام را پذیرفت برای مدتی جی نامیده شد. در قرن چهارم هجری مرداویج بنیانگذار سلسله زیاری اصفهان را ضمیمه تصرفات خود کرد .

رکن الدوله دیلمی دو محله مسلمان نشین شهرستان و یهودیه را به همدیگر ملحق نمود اصفهان در دوره آل بویه و سلجوقیان پایتخت بوده است .

در سال ۱۰۰۰ هجری قمری به دستور شاه عباس اول پایتخت صفویان از قزوین به اصفهان انتقال یافت. خیابانهای وسیع و میدانهای بزرگ مساجد و کاخهای سلطنتی بخشی از سیمای شهر اصفهان در این دوران است. تحقیقات باستان شناسی و کاوشهای علمی حاکی است یکی از نخستین نواحی مراکز تمدن و مسکن انسانهای ماقبل تاریخ در اطراف کاشان قرار دارد .