براساس آخرین مصوبات تقسیمات کشوری استان سیستان و بلوچستان دارای ۸ شهرستان، ۳۲ بخش، و ۳۱ شهر و ۹۴ دهستان است.
زاهدان: زاهدان مرکز استان، از شمال به شهرستان بیرجند، از شمال شرق به شهرستان زابل، از غرب به استان کرمان، از جنوب به شهرستان‌های خاش و ایرانشهر و از شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان محدود است، بخش‌های آن عبارتند از: مرکزی، میرجاوه، نصرت‌آباد و دارای ۶ دهستان است.
بیشتر مردم زاهدان مهاجرانی هستند که از یزد، کرمان، زابل، بیرجند و مشهد و برخی از استان‌های دیگر به این شهرستان کوچ کرده‌اند. به دلیل همجواری با مرزهای پاکستان و افغانستان مهاجرانی از این کشورها و همچنین هندوستان را در خود جای داده است، این شهرستان دارای اقلیم بیابانی و نیمه‌بیابانی شدید است. “دزدآب” نام قدیم زاهدان بود. بر اثر امتداد راه‌آهن از کویته پاکستان به این شهر توسط انگلیسی‌ها به تدریج دزدآب گسترش می‌یابد و در سال ۱۳۱۵ ش نام آن به زاهدان تغییر پیدا می‌کند.
مراکز دیدنی: بازارچه سرپوشیده، ساختمان قدیمی اداه پست، گودواره سیک‌ها با مراسم مذهبی دیدنی، موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی شهر زاهدان، در اطراف شهر معماری صخره‌ای و قبور هفتاد ملا در روستای تمین از بخش میرجاوه، کتابخانه استاد کامبوزیا.
زابل:زابل، تاریخی کهن دارد و زمانی مرکز سیستان بود. درگذشته نه چندان دور نام قدیمی آن ناصرآباد یا نصیرآباد بود و “سایکس” از آن نصرت‌آباد یاد کرده است و می‌نویسد آن قلعه‌ای بود که امیرقاین آن را جنب قریه معروف حسین‌آباد بنا کرد و ابتدا به آن ناصرآباد می‌گفتند. این قلعه بعد از گسترش و اتصال به روستای حسین‌آباد، در زمان پهلوی زابل نام گرفت. این شهر دارای آب و هوایی گرم و خشک است. مردم آن اغلب کشاورز و دامدارند و به برکت دریاچه فصلی هامون، عده‌ای به شغل صیادی اشتغال دارند.
مراکز دیدنی: شهر سوخته، کوه خواجه، معماری و بافت ویژه روستای قلعه نو، بادگیرهای خاص منازل در سیستان، دهانه غلامان و قلاع دوره اسلامی مانند قلعه‌مچی، سه کوهه
 |
خاش: در گذشته به منطقه سرحد معروف بود، در ضلع جنوبی تفتان قرار دارد و از شمال به زاهدان، از جنوب به سراوان، از غرب به ایرانشهر و از شرق به کشور پاکستان محدود است. این شهرستان دارای ۲ بخش و ۱۰ دهستان و حدود ۷۰۰ آبادی است. فاصله شهر خاش تا شهر زاهدان ۱۷۵ کیلومتر و از کوه تفتان ۴۸ کیلومتر است. مردم آن به کشاورزی و باغداری و دامداری اشتغال دارند. این شهرستان جزء مناطق سردسیر استان محسوب می‌شود. خاش یکی از شهرهای کهن و باستانی بلوچستان ایران است و به برکت وجود کوه تفتان و آتشفشان نیمه‌فعال آن این منطقه دارای پوشش گیاهی و آب‌های معدنی گرم و سرد است. کوه تفتان جایگاهی خاص در اعتقادات و باورهای مردم بومی دارد.
مراکز دیدنی: درخت کهنسال سرو در روستای دهپابید، سر دریا واقع در ارتفاعات تفتان روستای سنگان، روستای کوشه و بازارچه سرپوش، قلعه حیدرآباد و معماری و تزئینات مناره مسجد جامع .
سراوان: شهرستان سراوان در ۳۴۰ کیلومتری شهر زاهدان و در محدوده شرقی استان قرار دارد و از شرق و جنوب به کشور پاکستان و از غرب به شهرستان ایرانشهر و از جنوب غربی به شهرستان سرباز و از شمال به شهرستان خاش محدود می‌شود. سراوان دارای ۳ شهر (سراوان، سوران، جالق) و بخش مرکزی (سوران، جالق، زابلی، بم‌پشت، هیدوچ) و ۱۴ دهستان است. اقلیم آن گرم و خشک، اکثریت جمعیت آن در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند، این شهرستان یکی از نقاط آباد و بسیار حاصلخیز استان محسوب می‌شود و محصولات عمده آن خرما، توتون و انواع متنوع مرکبات است.
وجود نخلستان‌های سرسبز در میان کوه‌های سر بر فلک کشیده، چشم‌انداز زیبایی از طبیعت این شهرستان را تصویر می‌کند. این شهرستان با فرهنگ و تاریخی غنی، دارای قلاع بسیاری از دوره اسلامی است.
مراکز دیدنی: قلعه سب در روستای سب، قلعه کنت، مسجد جامع دزک در روستای دزک.
ایرانشهر: در فاصله ۳۵۰ کیلومتری شهر زاهدان و از شمال به شهرستان زاهدان از شمال شرقی به شهرستان خاش، از غرب به بم و جیرفت و از شرق به سراوان از جنوب به نیک‌شهر و از جنوب شرقی به سرباز محدود است. این شهرستان از ۴ شهر و ۴ بخش و ۱۰ دهستان تشکیل شده و دارای آب و هوای گرم است. اکثر مردم آن به کشاورزی و صنعت مشغولند و عمده محصولات کشاورزی گرمسیری آن عبارتند از: خرما، مرکبات، برنج
مراکز دیدنی: منزل محل اقامت مقام معظم رهبری، قلعه بمپور، قلعه ایرانشهر، قلعه دامن
نیک‌شهر : شهرستان نیک‌شهر به مرکزیت شهر نیک‌شهر در فاصله ۵۹۷ کیلومتری شهر زاهدان قرار دارد. این شهرستان از جنوب به چابهار و از شرق به شهرستان سرباز، و از غرب به استان کرمان و هرمزگان محدود و دارای ۵ بخش و ۵ شهر و ۵ دهستان است. اکثر مردم آن به کشاورزی مشغول هستند. و عمده تولیدات آن برنج و شبدر و صیفی و باقلا و یونجه است.
مراکز دیدنی: درخت‌های کهنسال مکرزن یا انجیر معابد انبه، قلعه نیک‌شهر، قله قصر قند، مسجد عبدالقادر، قلعه فنوج.
چابهار:
چابهار در فاصله‌ی ۷۵۶ کیلومتری زاهدان واقع و از شمال به شهرستان‌های سرباز و نیک‌شهر و از غرب به شهرستان جاسک در استان هرمزگان، از جنوب به دریای عمان و از شرق به پاکستان محدود و دارای ۳ شهر، ۴ بخش و ۱۰ دهستان است. بخش‌های آن عبارتند از: دشتیاری، مرکزی، کنارک، پلان. چابهار به دلیل نزدیکی به مدار رأس‌السرطان و دریای عمان، در تمام فصول سال دارای آب و هوای معتدل است، به طوری که در زمستان گرمترین شهر و در تابستان خنک‌ترین بندر ایران است. چابهار دارای جلگه‌ای متعدد، سواحل زیبای دریای عمان، دشتیاری، باهوکلات است. منطقه حفاظت‌شده دهستان باهوکلات، در مرز پاکستان، مأمن تمساح پوزه کوتاه تالابی است که در رودخانه زندگی می‌کنند و به “گاندو” معروف است. به علت وجود منطقه آزاد تجاری چابهار، این شهر، مهاجرین فراوانی را از سراسر ایران به خود پذیرفته است.وجود پرندگانی چون فلامینگو، پلیکان، زیبایی وصف‌ناپذیری به سواحل دریای چابهار داده است.
مراکز دیدنی: آرامگاه سید غلام رسول در محوطه قدیمی، غارها و قبرستان تاریخی درتیس، قلعه تیس، ساختمان قدیمی اداره پست، جنگلهای حرا.
سرباز:
شهرستان سرباز به مرکزیت شهر راسک از شمال با شهرستان‌های سراوان و ایرانشهر و از شرق با کشور پاکستان و از جنوب با شهرستان چابهار و از غرب با شهرستان نیک‌شهر همجوار است. سرباز دارای ۳ بخش (سرباز، راسک و فیروز‌آباد) و ۱۲ دهستان است. با وجود آب و هوای گرم همانند دیگر مناطق جنوبی استان، علاوه بر تجارت و صنعت و دامپروری، دارای محصولات کشاورزی از قبیل انبه، خرما، مرکبات است.
مراکز دیدنی: معماری خانه‌های خشت و گلی با درهای تزئینی چوبی کنده‌کاری و منبت‌کاری شده. قلاع دوران قلاع دوران اسلام: قلعه سرباز، قلعه پیشین.
شهرستان کنارک:شهرستان کنارک با مساحتی بالغ بر ۱۱۵۶۷ کیلومتر و به مرکزیت شهر کنارک می باشد. در مورد وجه تسمیه این شهر انچه که بر سر زبان ها باقی مانده این است که در این مکان درختان کنار زیادی یافت می شده که به همین علت این شهر کوچک بندری به کنارک معروف گشت. محیط طبیعی شهرستان کنارک دارای یک شهر کنارک دو بخش کنارک و زر آباد، چهار دهستان زرآباد شرقی و زرآباد غربی، کهیر، جهلیان می باشد. این شهرستان از شمال به شهرستان نیک شهر، از جنوب به دریای عمان، از شرق به شهرستان چابهار از غرب به استان هرمزگان منتهی می گردد. هوای آن در اوج گرمای تابستان به علت وزش باد های موسمی “مونسون ” معتدل می باشد . این منطقه گرمترین نقطه کشور در زمستان می باشد. داشتن چنین اقلیمی باعث شده است که محصولات کشاورزی فراوانی هم چون چیکو ، پاپایا، موز، کنار، انبه، زیتون محلی، بادام و هندوانه درآن کشت شود .
زهک: در نقطه پایانی جاده ترانزیت و خط آهن در حال ساخت چابهار به مرز افغانستان قرار دارد و مرز میلک نقطه مهمی در ارتباط ایران و آسیای میانه است. شهر زهک پیش از تقسیمات کشوری جدید جزئی از بخش شهرکی و نارویی شهرستان زابل به شمار می‌آمد. سد زهک که در ۲۷ کیلومتری جنوب شرقی زابل قرار دارد، رودخانه سیستان را به دو کانال تقسیم می‌کند. یکی کانال طاهری و دیگری کانال شهر نامیده می‌شود. شهر هخامنشی دهانه غلامان یا دروازه بردگان در پیرامون زهک و زابل قرار دارد. بررسی باستان‌شناختی در تپه گوری کهنه زهک به شناسایی دو دوره استقراری اشکانی و «اسلامی پسین» انجامیده است.