بر اساس آخرین وضعیت تقسیمات کشوری در آذرماه ۱۳۸۰, استان قزوین دارای ۴ شهرستان (قزوین، آبیک، تاکستان، بوئین زهرا) ۱۷ شهر ( قزوین، اقبالیه، محمدیه، الوند، محمود آباد نمونه، آبیک، رازمیان، معلم کلایه، تاکستان، اسفرورین، ضیاء آباد، خرمدشت، آوج، شال، دانسفهان، آبگرم و بوئین زهرا) است، ۱۸ بخش، ۴۴ دهستان و ۱۵۹۳ آبادی می باشد که ۹۳۱ آبادی آن دارای سکنه و ۶۱۲ آبادی آن خالی از سکنه است. اتوبانهای تهران-کرج-قزوین و قزوین-زنجان، این استان را به استانهای شمال، غرب و تهران متصل می کند. راه آهن شمال غرب کشور نیز از قزوین عبور می کند. جاده ی ترانزیتیی و بسیار با اهمیت ایران-اروپا و تهران-اصفهان-شیراز نیز از داخل شهر قزوین عبور می کنند.

استان قزوین از سمت شمال به استانهای مازندران و گیلان، ازغرب به استانهای زنجان و همدان، از جنوب به استان مرکزی و از سمت شرق به استان تهران محدود است. قسمت شمالی و غربی استان کوهستانی و جنوب و جنوب شرقی آن را دشت قزوین تشکیل می دهد. مساحت استان قزوین برابر با ۱۵۸۲۰ کیلومتر مربع بوده که تقریباً ۱ % از مساحت کل کشور را شامل می شود.
استان قزوین دارای زمستانهای سرد و تابستانهای خنک است. میزان بارندگی در این استان بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیمتر در سال در نوسان است.

زبانهای رایج در منطقه عبارتند ازفارسی، تاتی، مراغی، کردی، لری، ترکی و رمانلوئی. زبان رایج شهر قزوین و نیز اکثر اهالی ساکن در بخشهای شرقی استان فارسی می باشد که درمحلات بافت قدیم شهر با سه گویش راری، مغلواکی و گوی میدانی در میان مردم متداول بوده است.
لازم به ذکر است به جز زبان مراغی که در همه روستاهای مراغی نشین به یک شکل گویش می شود، زبانهای دیگر به فراخور اقلیم و همچنین تحت تأثیر زبانهای همسایه در گویشهای متفاوت در میان مردم جاری می باشد. زبان شناسان زبان تاتی را از خانوادهای زبان مادی باستان به حساب می آورند. زبان رمانلوئی زبانی است که در چند روستای قزوین متداول است که ساکنان آن را کولی ها تشکیل می دهند و به اعتقاد آنها اهالی این روستاها از ناحیه رومانی به این مکان نقل مکان کرده اند. مثلاً زبان تاتی که در قسمت غربی الموت رایج است، پر است از اصطلاحات زبان طبری، به خاطر اینکه آن مناطق، هم مرز با استان مازندران می باشد. این زبان در قسمت مشرق الموت دارای اصطلاحات گیلکی می شود، چون در شمال آن استان گیلان واقع شده است.

قبل از ورود اسلام به این منطقه دین آنان زرتشتی بوده است تا جایی که گفته میشود  بنای اولیه مساجد نخستین شهر قزوین بر روی آتشکده ساخته شده است. بعد از اسلام تا زمان ورود صفویه به قزوین مذهب سنی در شهر، مذهب غالب بوده  ولی با آغاز حکومت صفوی مذهب شیعه در قزوین به سرعت روبه گسترش نهاد و امروزه  مذهب مردم قزوین شیعه دوازده امامی می باشد.
در حال حاضر چند خانواده آشوری، ارمنی و زردشتی نیز در قزوین ساکن می باشند که در گذشته تعداد آنها بیشتر بوده تا جایی که آنها در قزوین دارای سه کلیسا بودند.