استان مرکزی بین رشته کوههای البرز و زاگرس و در مجاورت کویر مرکزی بین ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۵۷ دقیقه تا ۵۱ درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال به استانهای تهران و قزوین، از جنوب به استانهای اصفهان و لرستان، از شرق به استانهای اصفهان و تهران و از غرب به استان همدان محدود است. مساحت کل استان مرکزی حدود ۲۹۱۵۲ کیلومتر مربع است. مرکز این استان شهرستان اراک است. مهمترین ارتفاعات استان را بخشهایی از کوههای مرکزی و کوههای زاگرس تشکیل میدهند. بلندترین ارتفاعات این استان قله «شهباز» با ۳۳۸۸ متر ارتفاع در رشته کوه راسوند است و پستترین منطقه آن را دشتی در جنوب ساوه با ۹۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا تشکیل میدهد.
استان مرکزی از یک طرف در کویر مرکزی و از طرف دیگر در محل زاویه چینخوردگی البرز و زاگرس واقع شده است. حدود ۳۸ درصد از مساحت این استان در منطقه نیمه بیابانی، بین کوهستان و بیابان قرار دارد. خاک این مناطق برای کشاورزی مناسب و استفاده از آب قنات و رودخانه ها در این نواحی میسر است.آب و هوا در مناطق مختلف متنوع است.
زمان احداث این استان به دوره قاجار و سلطنت فتحعلیشاه میرسد. در اوایل سلطنت قاجار در بلوک عراق قسمت زیادی از محدوده استان مرکزی به علت وسعت زیاد و جمعیت فراوان همواره نا امن بود. در زمان فتحعلیشاه قشونی به نام عراق تشکیل شد و «یوسفخان گرجی» از فتحعلیشاه تقاضا کرد تا برای این قشون یک قلعه نظامی احداث کند. این قلعه «سلطانآباد» خوانده شد و بنای اولیه شهر در در سال ۱۲۳۱ ش به پایان رسید.
شهر اراک فعلی قبل از سال ۱۳۱۷ خورشیدی به نام عراق و پیش از آن به اسم سلطانآباد و در بدو امر عنوان قلعه سلطانآباد را داشته است.
شهر قدیم اراک دارای چهار دروازه بود و بازار کنونی آن شبکه ارتباطی داخلی این دروازهها بود و راههای اصلی و خارجی از این دروازهها آغاز میشد. با عبور راه آهن از اراک و احداث خیابان و گذرگاههای جدید، توسعه شهر در قسمت جنوب و جنوب غربی آغاز شد. براساس آمار کتاب «ایرانشهر» در سال ۱۳۲۰ ش، جمعیت اراک پنجاه و یک هزار نفر بود. از این تاریخ اراک نیز مانند سایر شهرهای کشور توسعه یافت. در سالهای صلح و آرامش، دیوارهای حفاظتی شهر برداشته شد و شهر اراک و نقشه منظم اولیه آن بی رویه رو به توسعه نهاد. موقعیت ترابری اراک مهمترین عامل توسعه شهر در سالهای اخیر بوده است.