نازک کاری
شهر سنندج، مرکز تولید صنایع چوبی مانند نازککاری، معرق و منبتکاری است و مردمان آن از حدود ۱۰۰سال پیش به خلق آثار هنری در این زمینه اشتغال دارند.
در حال حاضر انواع تولیدات نازککاری و کارگاههای صنایع چوبی و سنتی به دو گروه عمده تقسیم میشوند:
تولیدات صرفاً تزیینی و تولیدات کاربردی.
نازک کاری چوب
ساخت فرآورده های چوبی و نازک کاری در سنندج سابقه طولانی دارد و محصولات چوبی این شهر از قدیم الایام خواستاران فراوانی داشته، به ویژه تخته شطرنج های سنندج از مرغوبیت خاصی برخوردار است و در کارگاه های نازک کاری علاوه بر تهیه تخته شطرنج محصولهای دیگری از قبیل قوطی سیگار و شیرینی خوری و کیف زنانه و جعبه و لوازم آرایش و سینی و بشقاب و غیره تولید می شود.
امروز کارگاه های خراطی کردستان بیشتر به تهیه قلیان، پیپ، چپق، عصا، چوب دستی و چوب سیگاری می پردازند.
گیوه کشی
گیوه یا «کلاش» پایافزاری راحت، مقاوم و ارزان است که در جوامع کوچنشین، روستایی و شهرنشین مورد استفاده قرار میگیرد. سادگی ابزار کار و در دسترس بودن مواد اولیه برای تولید آن و همچنین وجود نیروی کار در دسترس، موجب رواج پیشه گیوهکشی در کردستان به ویژه در ناحیه اورامانات شده است. مراکز عمده تولید گیوه در کردستان، آبادی اورامانات و هجیج است و در قصبه نودشه، گیوهکشی از مشاغل عمده مردمان محسوب میشود.
کاشی کاری
صنعت کاشی کاری نیز در کردستان رونق بسیاری دارد و این صنعت از قرن سیزدهم هجری قمری به بعد رو به پیشرفت گذاشت و داخل مسجد “دارالاحسان” و مسجد “دارالامان” و خانه های قدیمی سنندج از کاشی های معرق پوشیده است و هنر ساختن کاشیهای معرق در زمان ” امان الله خان اول اردلان ” اوج گرفت و صنعت کاشی سازی در این زمان رو به تکامل گذاشت.
منبت کاری
منبت کاری چوب در کردستان از قدیم رواج داشته و درهای چوبی در کردستان و برخی از روستاهای آن که به جای مانده متعلق به دوران صفوی بوده که دارای کنده کاریهای دقیق و به صورت گل و کتیبه های گوناگون است.
منبت کاریهایی که بر در امامزاده ها و مشایخ انجام شده بسیار با ارزش است و امروز هم منبت کاران کرد در کردستان به کار خود ادامه می دهند و منبت کاری رواج کامل دارد.
اکنون در سنندج معروفترین و زبردست ترین منبت کاران در کارگاه های خود همراه با سبکهای جدید، که در آن ابداع و ابتکار خود را محفوظ داشته اند، مشغول به کارند.
قواره بری
از دیگر تزیینات کاربردی در بناهای قدیمی سنندج، پنجرههای چوبی با شیشههای رنگی است. جریان رنگ و نور در لابهلای گرهها و چفت و بست پیچان نوارهای چوبی، فضایی رویایی و خیالانگیز در اتاقهای این ساختمانها به وجود میآورد. قدمت اروسیسازی در سنندج تقریباً به ۳۵۰ سال پیش میرسد و نمونههای موجود بر مهارت کمنظیر استادکاران سنندجی در این هنر، مهر تأیید میگذارد.