آداب و رسوم ایلام

لباس های محلی: لباس های محلی ضمن آن که همواره برای گردشگران جذاب و جالب توجه بوده از مهم ترین جاذبه های فرهنگی استان ایلام نیز به شمار می آیند.

پوشاک سنتی بانوان استان ايلام شامل سرپوش ها (عرق چین، کلاو، گل وه نی، تاكاری، سه رون، هه بر)، بالاپوش و تن پوش ها می شود. سرپوش ها شامل عرق چین يا كه لاو می شوند. عرق چین عبارت است از: كلاهی كوچک و تنگ كه قسمت بالای سر را می پوشاند و در دو نوع ساده و مرغوب وجود دارد كه نوع ساده آن از پارچه نخی و نوع مرغوب آن از ابريشم است كه با منجوق تزيين می شود.
پوشاک مردانه نیز شامل عرق چین مردانه که مخصوص سالمندان است، كلاو، له چگ که نوعی سرپوش مربعی شكل است و جنس آن نخی بوده و در طرح های هندسی و به صورت مربع شكل است در نواحی کرد نشین استفاده می شود.

غذا های محلی :

حلوای بگل:از خرمای مرغوب و بگل( كشک پودر شده) و روغن دان (حيوانی)، كنجد سفيد درست می شود. ابتدا هسته خرما را در می آورند و آن را در روغن كه در يک ماهی تابه آب شده می ريزند و روی حرارت كم می گذارند، سپس بگل را كه قبلا خيس شده، درآن می ريزند و در اين مرحله آن را با يک وسيله مانند گوشت كوب خوب مخلوط می كنند و كنجد را نيز به آن اضافه می كنند و دوباره آن را به هم می زنند تا يک دست شود. پس از يک دست شدن آماده می شود که بسیار مقوی و خوش مزه است.
بژی برساق:از شيرينی های معروف محلی و سنتی استان ایلام است كه با آرد، شكر، روغن دان، تخم مرغ، شير، زيره، رازيانه وزردچوبه درست می شود. همه مواد را با هم مخلوط كرده و در روغن سرخ می كنند و روی آن را با شكر تزیين می كنند.
كپه: يكی از غذاهاي رايج در ايلام است. برای تهيه آن ابتدا مقداری برنج عنبر بو كه دارای عطر و طعم بسيار خوبی است را در آب كافی روی حرارت قرار می دهند و هنگامی كه پخته شد، بعد از سرد شدن آن را خوب چنگ می زنند تا به حالت خميری در آيد. سپس مقداری گوشت چرخ كرده، سيب زمينی ريز شده، كشمش و پيازخرد شده را سرخ كرده و به آن رب و فلفل و زردجوبه و مقداری سبزی معطر اضافه می كنند. سپس به اندازه يک گلوله كوچک از برنج كه به حالت خمير در آمده را در دست خوب پهن می كنند و از مواد تهيه شده در داخل آن می ريزند و به آن زرده تخم مرغ می زنند و در روغن فراوان سرخ می كنند و سر سفره می آورند. درست كردن اين غذا نیاز به وقت و حوصله زیاد دارد و البته غذايی بسيار خوشمزه است .
جگروز: غذای لذیذ دیگری است که برای تهيه آن لايه توری مانند اطراف دل و جگر را خوب پاک می كنند، سپس جگر را به صورت دانه های قاچ شده به اندازه كباب لقمه درمی آورند و به صورت جدا در درون آن قرار می دهند و روی آتش كباب کرده و میل می کنند.

غذاهای استان ایلام را انواع آش های محلی، غذاها، دسرها و شیرینی ها تشکیل می دهند که مهم ترين آن ها عبارتند از: حلوای قند، پرشگه، ترخينه، كله كنجی، پپگ، شير برنج، چنگال، سوختی، گمگه، عدس پلو با گوشت، قارچ، كپه و قه له و ماسوا .

بازی ها :

بازی پلان : این بازی در بین سنین مختلف رایج است و حتی افراد مسن هم برای تنوع این بازی را برگزار می کنند.علاقه مندان به این بازی به دو گروه   تقسیم می شوند و یکی هم میان جمع به عنوان داور انتخاب می گردد. داور به قید قرعه گروه اول و دوم را معین می کند و سپس زمینی به طول 40 متر مسطح هموار با عرض 3 تا 4 متر در نظر می گیرند و یک خط مستقیم در وسط آن می کشند و از یک سر خط یک عدد سنگ به عرض 20 و طول 30 با قطر 10 سانت به عنوان تکیه گاه به کار می برند و به طول خط 2 متر پیش می رود و یک عدد سنگ دیگر جایگیر می کنند. باز هم دو متر دیگر جلو می روند و یک سنگ دیگر قرار می دهند و به همان ابعاد و اندازه دو سنگ دیگر به کار می برند حال اندازه های طولی به 20 متر می رسد در دو طرف کل خط که 12 متر است. در پای هر نشانه ی سنگی که یک خط دو متری مخالف خط مستقیم می کشد که این خود حد و حدود پرتاب نشانه گیری است که نباید جلوتر بروند.
بازی قلان : از جمله بازی های سنتی که جذاب و دلپذیر است و موجب شادابی بازیکنان و تماشاچیان می شود بازی قلان می باشد که در هنگام رفتن به طبیعت خصوصاً در فصل بهار انجام می شود و با انتخاب یک نفر سرپرست یا مربی در محدوده زمینی که آن را خط کشی کرده اند به بازی اقدام می کنند. این بازی به دو صورت انجام می گیرد: یکی به صورت دو نفره و مبارزه تن به تن می باشد و یکی به صورت جمعی حال اگر تن به تن باشد دو نفر از هر دو گروه وارد دایره میدان بازی می شوند و به بازی اقدام می کنند و هر کدام از پای در آید بازنده است و آن که برنده باشد اگر توان لازم را داشته باشد می تواند مجدداً با حریف دیگری روبه رو شود این مبارزه تا آخرین نفر هر گروه ادامه دارد. دو بازیگر با شانه های خود سر و کار دارند دو شانه راست یا دو شانه چپ،ضربات از مرفق تا انتهای بالایی دست که حد آن همان شانه است و در حین بازی هر ضربه ای به غیر از شانه به شانه انجام بگیرد خطاست و عامل از بازی خارج می شود تمام بازیگران در حالت بازی با یک پا و پای دیگر خود را از پشت تنه با دست محکم می گیرند و در حال بازی یکی رو به پشت، یکی رو به جلو مبارزه می کنند تا خطرات ضربات پیش نیاید.
ورزش های باستانی: شاخص ترین ورزشهای سنتی رایج در استان ایلام مجموعه ورزشهای باستانی در گود زورخانه ای است که در اکثر شهرهای کشورمان رایج است و در استان ایلام نیز نسل به نسل با قداست خاصی برگزار شده و علاقه مندان زیادی را به خود جذب نموده است .