آداب و رسوم لرستان

موسيقی لری با موسيقی “رديف دستگاهی” پيوند نزديکی دارد . بخش مهمی از اين موسيقی از طريق كمانچه و كمانچه نوازی محلی در موسيقی رسمی ايران “رديف” نيز تأثير گذاشته است . اغلب موسيقی های محلی لرستان در دستگاه ماهور و بيش تر با ساز کمانچه اجرا می شوند . موسيقی های لرستان به چهار بخش موسيقی كار ، موسيقی مراسم ، موسيقی عروسی و موسيقی ترانه های روز تقسيم شده است . ترانه ها و رقص های متداول لری بيش تر حماسی هستند و ترانه هايی كه جنبه تغزل دارند ، در بين مردم از تداول كم تری برخوردار هستند . رقص های بومی لری گاهی با وزن و سرعت آهسته و گاهی با تندی بيشتر اجرا و در همه حال به صورت گروهی اجرا می شود .

غذاهای محلی و سنتی از مهم ترین جاذبه های اجتماعی به شمار می روند . تقريباً همه انواع خوراک ها در اين استان تهيه و طبخ می شود ولی متداول ترین آنها عبارتند از : عدس پلو با گوشت ، باقلاپلو ، كباب چنجه ، کباب بختیاری ، شوله ، کباب بروجردی ، آش پخازه ، آش شوربا ، كپه‏‏ ، کال جوش یا كله جوش ، جگروز ، اناردونگ ، نوژی آو و انواع کوفته .

پوشاك زنان لر : پوشاك زنان لر بنا به موقعيت اجتماعي ، اقتصادي و از طرفي شرايط سني از ويژگي هاي مشخصي برخوردار است . پوشاك زنان جوان لر با پارچه هاي الوان در رنگها و طرح هاي شاد با سربندهاي زيبا و رنگي مي باشد . زنان مسن تر پارچه هائي به رنگ تيره و طرح اي ساده و سربندي سياه و سفيد را ترجيح مي دهند . روسريهاي زنان لر كه در زبان محلي به آن ” گل وني ” مي گويند . زيبائي خاصي به سر زنان لر مي دهد . اين روسريها كه معمولاً ابريشمي مي باشند و در طرح ها و رنگهاي مختلف به كار مي روند . با گره زيبائي به دور سر پيچيده مي شود گوشه هاي آن هم به صورت آويزان بر پشت سر قرار مي گيرد . پيراهن زنان لر داراي برشي ساده ، بلند و گشاد است با طرح هاي گلدار و رنگهاي الوان . شلوار پوشاك زنان لر از لحاظ تركيب و جنس پارچه دو قسمتي و دو رنگي است . معمولاً از دمپا تا حدود بالاي زانو، پارچه ساده با نقشبندي و نواردوزي شده است و قسمت بالاتر به رنگ ديگر و گلدار مي باشد . قسمت هاي ديگري بر روي پيراهن زنان قرار مي گيرد از جمله ” كلنجه ” كت مخملي كه در جلوي بدن بسته نمي شود ، بقيه و لبه هاي دم آستين و دور شكاف آن يراقدوزي و نواردوزي شده است . ” سرداري ” كه پوششي است بلند تا به پشت پا ، جلوي آن بدون دگمه است با آستيني تا آرنج كه اغلب از مخمل با الوان مشكي ، سبز و قرمز تهيه مي شود . دوره هاي آستين و دامن آن به پهناي دو تا سه انگشت يراقدوزي و نواردوزي شده است . ” كت ” كه نيم تنه را مي پوشاند ، نواردوزي ندارد و با دكمه در جلو بسته مي شود . ” جليقه ” كه هميشه باز است و دكمه ندارد و در قسمت جلوي آن يراقدوزي ، سكه دوزي شده است .

پوشاك مردان لر : مردان لر داراي پوشش ساده اي مي باشند . جنبه هاي تزئين آن كمتر مي باشد . شلوار آنان به طرح و هيبت شلوارهاي كردي است . پيراهن آنان با برش ساده و اغلب به رنگ سفيد و گاه رنگين مي باشد . قسمت ديگر آن ( ستره ) است كه در طرح هاي گلدار و شاد براي مراسم شادي و جشن و طرح هاي ساده با رنگهاي كم مايه در انجام مراسم تشريفاتي و عزا بكار مي آيد . كلاه نمدي ، شال و گيوه نيز از خصوصيات ويژه لباس مردان لري مي باشد .

پوشاک عشایر : تماشای شیوه زندگی عشایر کوچ نشین یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری اجتماعی استان لرستان را تشکیل می دهد . عشایر استان لرستان دارای مسکن خاص خود ، صنایع دستی و لباس های رنگارنگ و دیدنی خود هستند و به همین لحاظ برای بازدیدکنندگان جذاب هستند . به طور کلی عشاير ایران که معيشت و آداب و رسوم خاص خود را دارند در ايران يكی از جذاب ترين شيوه های زندگی اجتماعی به شمار می آيند . استان لرستان به سبب شرایط آب و هوایی و کوهستانی بودن خود ، محل ییلاق و قشلاق ایل ها و عشایر استان های اطراف است . عشاير و طايفه هاي لرستان در يك تقسيم بندي به دو بخش لر و لك تقسيم مي شوند كه از نظر لهجه ، سنن ، آداب و رسوم و برخي مسايل مذهبي با يك ديگر تفاوت دارند .

دال پلون – کلاو رونگی  – کرون – زرمشتکی – جوزو – کوشک – چال پشکلی – قووه – کمربن بازی – لینگرو – زورو  – اله چو  – چو زر  – هیلو – گلو ماه  – گرزو

زبان مردم لرستان به دو زبان لري و لكي صحبت مي كنند كه اولي زبان اكثر شعبات قوم لر مي باشد و دومي در بين برخي از طوايف لرستان بخصوص مناطق شمالي لرستان (مناطق الشتر ، كوهدشت و نور آباد ) رايج است . بر اساس مطالعات زبان شناسي ، زبانهاي لري و لكي جزو زبانهاي هندو – اروپايي به شمار مي آيند . زبانهاي ايراني شامل زبانهاي ايراني شرقي و زبانهاي ايراني غربي مي باشد . لكي و لري جزو زبانهاي ايراني غربي محسوب مي شوند . بسياري از واژه هاي لري اغلب ريشه هاي باستاني دارند و به احتمال تعداد زيادي از اين واژه ها مربوط به زبانهاي كاسي و عيلامي مي باشد . گفته مي شود زبان پارسي در زمان امپراتوريهاي هخامنشي ، اشكاني و ساساني در لرستان گسترش يافته است . در بين زبانهاي جنوب غربي ايران ، زبان (گويش) لري بزرگترين رابطه را با زبان فارسي دارد كه هر دوي آنها دنباله پارسي ميانه ، زبان پارتيان قرن هشتم بعد از ميلاد هستند . همانگونه كه مي دانيم پارسي ميانه ، زبان پارتيان و ساسانيان بود كه به تدريج تغيير شكل داده و به صورت زبان فارسي نزديك است كه بعضي معتقدند اين زبان در گذشته نه چندان دور از فارسي منشعب شده است .