صنايع دستي يزد

زری بافی : زري بافي يكي از هنرهاي قديمي ايران است و نمونه هاي پارچه ابريشمي زری كه از دوره ساسانيان به جا مانده، روشنگر اين موضوع مي باشد. استفاده از نخ زري در بافت پارچه از زمانهاي دور رايج بوده است. در زند اوستا از قاليچه‌هايي كه با نخ طلا بافته شده و همچنين از لباسهاي زر بفت داريوش سوم كه داراي جلوه‌اي خاص بوده ياد شده است. در گذشته تهيه پارچه‌هاي پشمي و زربفت درشوش، شوشتر، جندي شاپور و خراسان رايج بوده است.

رويه لحاف : در شهرستان يزد تهيه پارچه دستباف ديگري به نام رويه لحاف معمول بوده و مهمترين ماده اوليه كه در توليد آن به كار مي رود نخ ابريشم مصنوعي نمره 150 است كه نحوه رنگرزي نخ مورد مصرف در تهيه رولحافي مشابه رنگرزي نخ قابل استفاده در بافت روميزي است.

شمد بافی : شمد نوعي پارچه ابريشمي يا پنبه‌اي است كه معمولا به عنوان روانداز در فصل تابستان استفاده مي‌شود. در تهيه شمه از ابريشم مصنوعي به عنوان پود و از نخ پنبه‌اي نمره 20 دولا به عنوان تار استفاده مي‌شود. كه هم  اكنون اكثرا توسط دستگاههاي تك فاز بافته  مي‌شود.

چادر شب‌بافي : چادر شب‌بافي يا كاربافي نوعي صنعت خانگي است كه بيشتر در شهرستان يزد، اردكان و بخش زارچ تهيه مي‌گردد. مردان و زنان در كنار كشاورزي به بافت چادر شب مشغول و بيشتر در ابعاد 200*200 سانتي متر با طرح چهار خانه يا پپچازي تهيه مي‌شود و با رنگهاي مركب از نيلي، قرمز، ‌زرد، ‌سبز و مشكي آميخته شده.

فرش بافی : عمده ترین صنعت دستی استان یزد، صنعت فرش‌بافی است. این صنعت تقریباً در تمام شهرها و روستاهای آن رواج دارد. قالی‌های دست بافت یزدی در اندازه‌های 4*3، 5/2*5/3، 3*2، 5/2*5/2 و 1*1 تولید می شود. نقشه‌های اصیل فرش یزد به نام‌های «هراتی»، «گل و ماهی»، «سردار جنگل» و «كرمانی» است. 75% از فرش‌های این استان با خامه پشم و 25% از خامه كرك بافته می‌شود. صنایع تولید رنگ، خامه و رنگرزی از جمله صنایع جنبی است كه مكمل صنعت فرش‌بافی این استان است

قناويز : نوعي پارچه كه در سالهاي گذشته در يزد بافته مي‌شده است قناويز نام دارد كه متاسفانه در حال حاضر بافت آن ديگر انجام نمي شود. نخ مصرفی در این پارچه ابريشم مصنوعي بوده و به عنوان آستر لباس مورد استفاده قرار مي‌گرفته است.

ترمه بافی : پارچه ترمه به پارچه ظريف و لطيفي اطلاق ميشود كه از دو سري نخ تار وپود که با دست بافت بافته شده باشد به نحوي كه پود در پشت پارچه به صورت آزاد و تراكم پودي آن زياد باشد. جنس آن از كرك و پشم يا ابريشم با طرحهاي اصيل و سنتي ايران است.

سفره بافی : پارچه چهارگوش پنبه‌ای است كه توسط زنان روستا بافته و رنگرزی می‌شود. از این بافته برای سفرة خمیری یا موارد دیگر استفاده می‌كنند.

پتوبافي : توليد پتو دستباف در بخش‌هاي اشكذر، خرانق از توابع يزد به طور خانگي و توسط زنان مرسوم است و براي بافت آن از دستگاههاي ساده 2 وردي كه با حركت پا كار مي كنند و نيز شانه‌اي نئي و ماكو و متيز به كار گرفته مي شود و در آخر آن را در آب و به كمك دست و پا مالش ميدهند تا نقاط دوخته شده به صورت نمد  درآيد و صاف نمايان گردد.

حصیر بافی : حصيربافي يا بافت بوريا را مي توان بي گمان به عنوان يكي از قديمي ترين صنايع دستي نام برد. حصيربافي در ايران از سابقه و قدمتي طولاني برخوردار است و امروزه در مناطق مختلف كشور هر جا كه دسترسي به برگ درخت خرما، ساقه گندم، ني و تركه امكان پذير باشد مي توان نشانه هايي از حصيربافي و سبدبافي را يافت .

زیلو بافی : زيلو فرشي است كه تار و پود آن از نخ پنبه است و در اندازه هاي 4×3 و 3×2 بافته مي شود. زيلو از نظر كاربري به سه نوع تقسيم شده است كه معمولاً تفاوت ظاهري آن در نوع رنگهايي است كه انتخاب مي كنند . زيلوهايي كه با رنگ سفيد و آبي مي بافند فقط مورد استفاده آن در مساجد و امامزاده ها است و زيلوهايي كه به رنگ آبي و قرمز مي بافند و به زيلوي « جوهري » شهرت دارد از نوع نامرغوب و ارزان قيمت ترين زيلوهاست. اما مرغوبترين نوع زيلو «تفتال» نام دارد كه به رنگ سبز و نارنجي است.

کاشی سازی هفت رنگ : كاشي هفت رنگ ، به مجموعه اي از كاشي هاي يك اندازه ، يك شكل (معمولاً مربع شكل ) و يك رنگ گفته مي شود كه در كنار هم قرار مي گيرند تا طرح و نقش مورد نظر بر روي مجموعه آنها (طبعاً بر روي هر كاشي قسمتي از نقش انعكاس مي يابد كه در ارتباط با كاشي هاي ديگر كامل مي شود) اجرا شود و موقعيت نصب آن را به هنگام نماسازي مشخص سازد .

کاشی سازی معرق : كاشي معرق عبارت است از قطعه هاي بزرگ و كوچك بريده شده كاشي كه براساس طرح با نقوش مختلف و رنگهاي متفاوت تراشيده شده و كنار يكديگر قرار مي گيرند و به شكل بزرگتري در مي آيند و به عبارتي ديگر به قسمتي تزئين كاشي : مركب از قطعات مختلف ريز ريز كه آنها را بر حسب نقوش هندسي و اشكال بنايي بريده شده و در كنار يكديگر قرار مي دهند، اطلاق مي گردد . انواع رنگهاي كاشي مورد استفاده در كاشي معرق عبارتند از : سفيد، آبي تيره، فيروزه اي، سبز و پرتقالي می باشد.

سفال و سرامیک : سفالگري از قديمي ترين صنعت است كه به دست بشر به وجود آمده و زادگاه آن ايران است . اولين نمونه هاي سفال متعلق به ده هزار سال قبل

است . از روي نمونه هاي بدست آمده مي توان فهميد كه در آن زمان از كوره پخت سفالگري بي اطلاع بوده اند و احتمالاً ظروف گلين توليدي خود را در كنار همان آتشي كه براي پختن گوشت شكار مهيا مي كردند، مي پختند ولي با اين وجود ظروف آنان به قدر كافي محكم بوده است .
در شش هزار سال قبل از ميلاد اولين نشانه پيدايش كوره پخت، در صنعت سفال ديده مي شود و در سه هزار و پانصد سال قبل از ميلاد چرخ سفالگري ساده اي كه با دست حركت مي كرد ساخته شد . پيدايش چرخ سفالگري تحول بزرگي را در اين صنعت بوجود آورد و امكان توليد محصولات بيشتر را فراهم كرد .