با انتخاب اصفهان به پايتختی و گسترش شهر به طرف جنوب، ميدان عظيم نقش جهان با طول تقريبی 507 و عرض 158 متر در شرق گردشگاه چهارباغ به عنوان يکی از ويژگی های عصر صفوی مطرح گرديد. در طراحی شهری اين ميدان به عنوان عضو اصلی گسترش شهر مورد توجه قرار می گيرد و تا مدتها بعد از بزرگترين و زيباترين ميدان های جهان ناميده می شود.

ميدان نقش جهان به جای ميدان کوچکی که از دوران تيموريان باقی مانده بود احداث گرديد. به هنگامی که دو مسجد امام و شيخ لطف الله و سردر بازار قيصريه ساخته شد اين 3 بنا با طاقهای متحدالشکل به هم مربوط شدند و با پايان يافتن ميدان و خاتمه تزئينات، کف آن شن ريزی و مسطح شد. از اين زمان بود که ميدان برای انجام مسابقات و بازی های معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازی مورد استفاده قرار می گرفت و سان و رژه سربازان و سپاهيان نيز در همين محل انجام می شد. دو ستون سنگی که در جلو مسجد امام واقع شده و قرينه آنها نيز روبروی بازار قيصريه هستند بيانگر انجام بازی چوگان و ساير ورزش ها در ميدان می باشند.

« در گرداگرد کناره ميدان نهری به عرض 3 متر و عمق 2 متر جريان داشت. در طول نهر رديفی از درختان چنار بر رهگذران سايه می افکند. ميدان روزها اغلب پوشيده از چادر دستفروشان بود و در طول روز افرادی از مليت های مختلف نظير انگليسی، هلندی، پرتغالی، عرب، ترک، يهودی، ارمنی، روسی و هندی به اين محل می آمدند ».

شبها نيز ميدان به محل تردد بازيگران، شعبده بازان، خيمه شب بازان، بند بازان و قصه گويان تبديل می شد.به غير از بناهای تاريخی چهارگانه که در چهار سمت ميدان قرار گرفته اند و به جز خيابان هائی که از ميدان می گذرند دور تا دور ميدان را غرفه های دو اشکوبه احاطه کرده اند.اين غرفه ها در آن روزگار به داد و ستد و تجارت اختصاص داشتند. همچنان که امروز همين کاربری حفظ شده و انواع صنايع دستی و منسوجات کار اصفهان در آنها به مسافران و گردشگران عرضه می شود.چهار طرف ميدان، چهار بازار قرار گرفته که به وسيله مغازه های داخل ميدان به ميدان مربوط می شوند. اين بازارها در روزگار صفويه هر يک به شغلی اختصاص داشت.

بيشتر سياحان و جهانگردانی که از اصفهان مطلب نوشته اند بر شکوه و عظمت ميدان نقش جهان تأکيد کرده و از حضور سفرا و نمايندگان خارجی و ساير اتباع کشورهای ديگر در اين ميدان خاطراتی را ذکر کرده اند.به نوشته برخی از اين سفر نامه ها، بسياری از مذاکرات تاريحی که بين دولتمردان ايران و فرستادگان خارجی انجام می شد در همين ميدان صورت می گرفت.امروز نيز ميدان نقش جهان اصفهان که پس از پيروزی انقلاب به نام ميدان امام ناميده شده يکی از گردشگاههای اصفهان است که سياحان و جهانگردان خارجی و مسافران ايرانی با شوق از آن بازديد می کنند.

مقدمات احداث موزه بزرگ اسلامی در طبقه فوقانی ميدان انجام شده و به زودی ميدان بزرگ و با عظمت نقش جهان محلی برای نمايش و ارائه آثار اسلامی خواهد بود.

آنچه درباره ميدان نقش جهان می توان گفت اينکه اين اثر نفيس و با شکوه که در دنيا از شهرتی چشمگير و بی نظير برخوردار است با مجموعه عناصر و عملکردهائی که در نقش های سياسی، مذهبی، اقتصادی، توريستی، و تفريحی داشته پيوسته در آسمان هنر و زيبائی ايران و جهان می درخشد. بطوری که با جرأت می توان ادعا کرد که اين ميدان همراه با فضاهای تکميلی و عناصر مربوط به آن يعنی عمارت عالی قاپو، مسجد شيخ لطف الله، مسجد امام، توحيد خانه، سردر قيصريه و راسته بازارها به تنهائی با تمام زيبائی ها و جاذبه های جهانگردی ايران برابری می كند.